Προβλήματα και απειλές στα λιβαδικά οικοσυστήματα της χώρας μας

Παρά την ιδιαίτερη αξία των ελληνικών λιβαδιών, δεν παύουν να υπάρχουν προβλήματα που αντανακλώνται, μεταξύ άλλων, στο ελλειμματικό ισοζύγιο εμπορίας ζωικών προϊόντων, όπως και απειλές που καθιστούν επιτακτική την ανάγκη προστασίας τους. Τα σημαντικότερα προβλήματα που σχετίζονται με τα λιβάδια της χώρας μας είναι: α) Η εγκατάλειψη της κτηνοτροφικής δραστηριότητας, ως απόρροια της γενικότερης εγκατάλειψης ανάπτυξης ολοκληρωμένων οικονομικών δραστηριοτήτων και της χαλάρωσης του κοινωνικού ιστού στην ελληνική ύπαιθρο. β) Απόρροια της εγκατάλειψης της κτηνοτροφικής δραστηριότητας και της αύξηση της συσσώρευσης των αγροτικών πληθυσμών σε αστικά κέντρα είναι η ανισοκατανομή της βοσκοφόρτωσης στα Ελληνικά λιβάδια. Γενικότερα, τα πεδινά λιβάδια, καθώς και τα λιβάδια που βρίσκονται κοντά σε αστικά κέντρα υπερβόσκονται, ενώ ορεινά ή ψευδαλπικά λιβάδια υπερβόσκονται – γεγονότα που βάζουν σε κίνδυνο την οικολογική ισορροπία των οικοσυστημάτων. γ) Η μη επίλυση των ιδιοκτησιακών προβλημάτων και η μη αποσαφήνιση των χρήσεων γης επιτείνει την υποβάθμιση των ελληνικών λιβαδιών. Στην κατεύθυνση αυτή η αναβάθμιση και η ολοκλήρωση του Προγράμματος Απογραφής των Ελληνικών Λιβαδιών κρίνεται επιτακτική. δ) Η έλλειψη συστημάτων παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης των λιβαδιών και η δημιουργία σχετικής βάσης δεδομένων. Με τον τρόπο αυτό θα μπορεί να γίνει καλύτερος σχεδιασμός των μελλοντικών διαχειριστικών πρακτικών και να διατυπωθούν σαφέστεροι στόχοι λιβαδικής πολιτικής και προτάσεις υλοποίησης. ε) Τέλος, η αποσαφήνιση του θεσμικού πλαισίου (διοίκηση, πολιτική, νομικό πλαίσιο) και η ισχυροποίηση της βούλησης της ελληνικής Πολιτείας θα συμβάλλουν καθοριστικά στην ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξη των λιβαδικών πόρων της χώρας μας.

Οι σημαντικότερες απειλές που αντιμετωπίζουν τα λιβάδια της χώρας μας είναι α) ο εκτοπισμός των λιβαδιών σε οριακά περιβάλλοντα, ως απόρροια της πίεσης για απόκτηση γεωργικής γης κατά το παρελθόν, β) η σημαντική επέκταση των θαμνολίβαδων εις βάρος των ποολίβαδων, ως απόρροια της  σταδιακής εγκατάλειψης της εκτατικής αιγοτροφίας, γ) ο κίνδυνος οικολογικής υποβάθμισης των λιβαδικών φυτοκοινοτήτων, ως απόρροια της σταδιακής εγκατάλειψης της κτηνοτροφίας που οδηγεί σταδιακά σε ομογενοποίηση και υποβάθμιση της χλωριδικής ποικιλότητας, δ) η χλωριδική αλλοίωση που εντοπίζεται σταδιακά από εισβάλλοντα ξενικά χλωριδικά στοιχεία, ε) οι πυρκαγιές που αφανίζουν κάθε χρόνο σημαντικές λιβαδικές εκτάσεις και που οδηγούν βραχυπρόθεσμα πολλές φορές σε αλλαγή ου καθεστώτος χρήσης (π.χ. οικοπεδοποίηση), και στ) οι προσβολές των λιβαδικών βιοτικών στοιχείων από σημαντικούς παθογενείς παράγοντες (ασθένειες από μύκητες, κ.λπ.) – απειλή που τα αίτια και τα αποτελέσματά της έχουν πολύ λίγο μελετηθεί.

Μιχαήλ Βραχνάκης