Σχόλια της Ελληνικής Λιβαδοπονικής Εταιρίας επί του σχεδίου νόμου με τίτλο «Βοσκήσιμες γαίες Ελλάδας και άλλες διατάξεις»

Άρθρο 1 – Ορισμός:
Ο όρος «βοσκήσιμες γαίες» εισάγει μια νέα κατηγορία χρήσης γης, και προκαλεί σύγχυση καθώς: (α) παραπέμπει σε εδάφη/γαίες, δασικού χαρακτήρα από πλευράς βλάστησης, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τη βόσκηση των αγροτικών ζώων, δραστηριότητα η οποία δεν απαγορεύεται από την υφιστάμενη δασική νομοθεσία και τη λογική της αειφορικής διαχείρισης, (β) εισάγει την έννοια των εκτάσεων «που μπορούν να βοσκηθούν (βοσκήσιμες)», γεγονός που τροφοδοτεί αντιδράσεις περί εισαγωγής τρόπων «έμμεσου» αποχαρακτηρισμού δασικών εκτάσεων, και (γ) με την αναφορά σε «αυτοφυή ή μη βλάστηση» ενσωματώνει στην έννοια των φυσικών λιβαδικών οικοσυστημάτων (με τη μορφή των «ποολίβαδων», «φρυγανολίβαδων», «θαμνολίβαδων» και «δασολίβαδων» της ΚΥΑ 117394/2932 (ΦΕΚ Β’ 3557, 30-12-2014), που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των εκτάσεων που βόσκονται στη χώρα μας), τους λειμώνες (γεωργικές εκτάσεις με κτηνοτροφικά φυτά, που διαχειρίζονται με αγρονομικές αρχές, π.χ. κατεργασία του εδάφους, σπορά, λίπανση), και τα υπολείμματα καλλιεργειών σε θεριζόμενους αγρούς που βόσκονται. Οι εκτάσεις αυτές όμως μάλλον εμπίπτουν στις «αροτραίες καλλιέργειες» της νέας ΚΑΠ, οι οποίες θα λάβουν άλλη βασική ενίσχυση (30 ευρώ/στρ.).
Πρότασή μας είναι:
(α) Η υιοθέτηση του όρου «λιβάδι» σύμφωνα με τη Λιβαδοπονική επιστήμη, όπως αναφέρεται και στο πόρισμα της Ομάδας Εργασίας του ΓΕΩΤΕΕ για τις βοσκήσιμες γαίες (Ιούλιος 2014). Εναλλακτικά, ο όρος «βοσκότοπος», που χρησιμοποιείται ευρύτερα στα κείμενα της νέας ΚΑΠ αλλά και στους Νόμους 4264/2014 (άρθρο 60, ΦΕΚ Α’ 118, 15-5-2014 ) και 4315/2014 (άρθρο 25, ΦΕΚ Α’ 269, 24-12-2014), καθώς και στην ΚΥΑ 117394/2932 (ΦΕΚ Β’ 3557, 30-12-2014) με τις προδιαγραφές και περιεχόμενο των προσωρινών διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, αν και επιστημονικά μη ορθός, μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς αποφυγή συγχύσεων, νομικής κυρίως φύσης.
(β) Η αναφορά στην «αυτοφυή ή μη βλάστηση» να συνοδευτεί από εξήγηση σχετικά με το αν περιλαμβάνει τους λειμώνες και τα υπολείμματα καλλιεργειών σε θεριζόμενους αγρούς που βόσκονται.

Άρθρο 2 – Εθνική Γεωγραφική Πληροφορική Βάση Δεδομένων (ΕΓΠΒΔ) με «πηγή δεδομένων τα χαρτογραφικά δεδομένα της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος, το Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων (LPIS-GIS) του ΟΠΕΚΕΠΕ ή άλλες πηγές συμβατές με το σύστημα αυτό»:
Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό και θα πρέπει η βάση αυτή να συμπεριλάβει επιστημονικά δεδομένα κάλυψης εδάφους και δεδομένα από επιτόπιες μετρήσεις (εργασίες πεδίου), οι οποίες θα επιβεβαιώνουν τα ευρήματα των τεχνικών τηλεπισκόπισης – φωτοερμηνείας. Επίσης, δεν είναι γενικώς γνωστό αν τα δεδομένα του συστήματος αναγνώρισης αγροτεμαχίων (LPIS-GIS) του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι οριστικοποιημένα, καθώς έως και το Δεκέμβριο του 2014 πολλά στοιχεία του άλλαζαν διαρκώς. Επιπλέον, πρέπει να διευκρινιστεί αν η χρησιμοποιούμενη από το σύστημα αυτό διαβάθμιση της επιλεξιμότητας των βοσκοτόπων σε τέσσερις κατηγορίες (0%, 37.5%, 62.5% και 100%) έχει νόημα υπό το ορισμό των βοσκοτόπων της νέας ΚΑΠ (2014-2020).
Πρότασή μας είναι (α) να οριστικοποιηθεί το Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων (LPIS-GIS) του ΟΠΕΚΕΠΕ σύμφωνα με τα παραπάνω, (β) να χρησιμοποιηθεί το υλικό του Τμήματος Θεματικών Χαρτογραφήσεων (πρώην ΥΠΕΚΑ) (ορθοφωτοχάρτες κλίμακας 1:20.000 και πολύγωνα χρήσεων γης των ορθοφωτοχαρτών αυτών σε ψηφιακή μορφή) και να εφαρμοστεί η μεθοδολογία της απογραφής βοσκοτόπων σύμφωνα με τις αρχές και μεθοδολογίες της Λιβαδοπονικής επιστήμης σε όλη την Ελλάδα, και (γ) να εφαρμοστούν άμεσα τα οριζόμενα της ΚΥΑ 117394/2932 (ΦΕΚ Β’ 3557, 30-12-2014) για την εκπόνηση των προσωρινών διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης.

Άρθρο 3 – Διαχειριστικά σχέδια βόσκησης:
Για λόγους σαφήνειας, δέον είναι οι αναφορές στα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης να είναι ξεκάθαρες ως προς το αν αφορούν τα προσωρινά ή τα οριστικά σχέδια. Επίσης, πουθενά δεν προβλέπεται η διάρκεια ισχύος των οριστικών διαχειριστικών σχεδίων. Προτείνουμε να είναι πενταετή για να υπάρχει δυνατότητα αναθεώρησης κάποιων δεδομένων (π.χ. σχετικά με τη χρήση από κτηνοτρόφους με έδρα στον τοπικό Δήμο).

Άρθρο 4 – Προθεσμία διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης:
Η αναφερόμενη προθεσμία έως τις 30-9-2018 κρίνεται υπερβολική, εάν αναφέρεται στα προσωρινά διαχειριστικά σχέδια, και θα αποτελέσει βάση για (α) καθυστερήσεις στην εκπόνηση των σχεδίων, και (β) λάθη στη διανομή και κατανομή των δικαιωμάτων βάσει επιλέξιμων βοσκοτόπων προς τους δικαιούχους κτηνοτρόφους της χώρας με τρόπο ενιαίο και δίκαιο.
Προτείνουμε να διευκρινιστεί αν το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρεται στα οριστικά ή στα προσωρινά σχέδια βόσκησης.

Άρθρο 9 – Επιτροπές παρακολούθησης και εφαρμογής διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης
Ο ρόλος των οικείων δασικών υπηρεσιών στην εφαρμογή της υφιστάμενης δασικής νομοθεσίας στη διαχείριση των εν λόγω εκτάσεων είναι εξαιρετικά σημαντικός, καθώς με αυτήν εξασφαλίζεται η διαχείριση υπό την έννοια της αειφορίας, αλλά και της παρακολούθησης της δυναμικής κατάστασης των λιβαδικών οικοσυστημάτων. Η τελευταία, ανάλογα με την εξέλιξη της βλάστησης, μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση διαχειριστικών προτάσεων / πρακτικών για την προστασία του δάσους ή για τη διαχείριση του λιβαδιού, με χαρακτηριστικότατη περίπτωση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια την ανάγκη αραίωσης των πυκνών πρινώνων (θαμνολίβαδα με πουρνάρι), οι οποίοι αποτελούν ιδιαίτερα εκτεταμένο λιβαδοπονικό πόρο για τη βόσκηση των 5 εκατομμυρίων αιγών της χώρας. Προτείνουμε στις συγκεκριμένες επιτροπές οι οικείες δασικές υπηρεσίες να εκπροσωπούνται επαρκώς και με υπαλλήλους που γνωρίζουν καλά τις αντίστοιχες περιοχές.

Άρθρο 10 – Βοσκήσιμες γαίες ΟΤΑ:
Στις περισσότερες αγροτικές περιοχές της χώρας, τα λιβάδια/βοσκότοποι ανήκουν στους τοπικούς Δήμους, οι δε ανάγκες βόσκησης των αγροτικών ζώων κτηνοτρόφων, που διατηρούν την έδρα της εκμετάλλευσής τους στις αντίστοιχες Τοπικές/Δημοτικές Κοινότητες, είτε αυξάνονται είτε μειώνονται ανάλογα με την ενασχόληση των κατοίκων με την κτηνοτροφία (γεγονός που επηρεάζεται άμεσα από την τρέχουσα οικονομική κρίση και την ύπαρξη ή την έλλειψη διαδοχής στις κτηνοτροφικές οικογένειες). Από την άλλη πλευρά, πολλοί Δήμοι μέχρι σήμερα εισέπρατταν σημαντικά ή μη ποσά (σε κάθε περίπτωση όμως απαραίτητα για τα έσοδα των Δήμων, ειδικά την τελευταία πενταετία) από δημοπρασίες βοσκοτόπων. Σε πολλές περιπτώσεις, επί σειρά ετών στις δημοπρασίες αυτές επικρατούσαν συγκεκριμένοι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, αλλά και την πρόσφατη ΚΥΑ 873/55993 (ΦΕΚ 942Β’, 26.05.2015), και με σκοπό τη δίκαιη διάθεση των λιβαδιών / βοσκοτόπων προτείνονται οι παρακάτω προσθήκες στο υπάρχον κείμενο: «Οι βοσκήσιμες γαίες / βοσκότοποι που βρίσκονται στην περιφέρεια ΟΤΑ Α΄ βαθμού και των οποίων την κυριότητα, νομή, κατοχή ή χρήση έχουν οι συγκεκριμένοι ΟΤΑ, διατίθενται μετά τη σύνταξη προσωρινού/οριστικού διαχειριστικού σχεδίου βόσκησης αν αυτές συμπεριλαμβάνονται στο οικείο σχέδιο της Περιφερειακής Ενότητας κατά προτεραιότητα για τις ανάγκες των κτηνοτρόφων, φυσικών ή νομικών προσώπων που διατηρούν την έδρα της εκμετάλλευσής τους στην Τοπική/Δημοτική Κοινότητα στην οποία βρίσκεται η βοσκήσιμη γαία / ο βοσκότοπος ή, δευτερευόντως, σε μετακινούμενους κτηνοτρόφους, οι οποίοι αποδεδειγμένα έκαναν χρήση των εν λόγω βοσκήσιμων γαιών. Εφόσον ικανοποιούνται οι παραπάνω ανάγκες και αποδεδειγμένα (βάσει του σχεδίου βόσκησης) υπάρχει περίσσευμα βοσκοτόπων σε κάποια (ή κάποιες) Τοπική/Δημοτική Κοινότητα, ο ΟΤΑ, μπορεί να προχωρά σε δημοπρασία-ες βοσκοτόπων διάρκειας προς τρίτους κτηνοτρόφους (π.χ. μετακινούμενους πλην των παραπάνω), εξετάζοντας όμως και τις ανάγκες των κτηνοτρόφων που διατηρούν την έδρα της εκμετάλλευσής τους στην Τοπική/Δημοτική Κοινότητα, καθώς οι ανάγκες αυτών μπορεί να αυξάνονται, γεγονός που θα πρέπει να τεκμηριώνεται από σχετικές αιτήσεις των ενδιαφερομένων και βεβαιώσεις των αρμοδίων Δημοτικών και Περιφερειακών αρχών».

Άρθρο 11 – Εξουσιοδοτικές διατάξεις:
Στο εδάφιο β) «Οι προδιαγραφές και το περιεχόμενο των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης» προτείνεται να επισημανθεί ότι γίνεται λόγος για τα οριστικά σχέδια βόσκησης, καθώς οι προδιαγραφές και το περιεχόμενο των προσωρινών διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης καλύπτονται από την ΚΥΑ 117394/2932 (ΦΕΚ Β’ 3557, 30-12-2014).

Άρθρο 17 – Μεταβατικές διατάξεις:
Στην παρ. 1 οι λέξεις «δύναται να καταρτίζονται» προτείνεται να αντικατασταθούν με τις λέξεις «πρέπει να καταρτιστούν».
Στο τέλος της παρ. 2 προτείνεται η εξής προσθήκη στο υπάρχον κείμενο: «… με την υποχρέωση διάθεσής τους αποκλειστικά για την εκπόνηση των αντίστοιχων οριστικών διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης ή των προτεινόμενων δράσεων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο «11. Διαπιστώσεις – Συμπεράσματα – Προτάσεις» του υλοποιούμενου προσωρινού διαχειριστικού σχεδίου βόσκησης».

Άρθρο 18 – Καταργούμενες διατάξεις:
Η παρ. 2 του άρθρου 60 του ν. 4264/2014 (Α΄118) δεν χρειάζεται να καταργηθεί καθώς δεν αντιβαίνει στο πνεύμα του νέου νόμου.
Η παρ. 2α του άρθρου 60 του ν. 4264/2014 (Α΄118) περιλαμβάνεται στο νόμο 4315/2014 (Α’ 269) και εφόσον καταργείται ίσως πρέπει να αναφερθεί και ο δεύτερος νόμος για λόγους σαφήνειας.
Θεσσαλονίκη, 10/6/2015