Παραδοσιακά τοπία των κοπατσαραίικων χωριών του νομού Γρεβενών

Τα παραδοσιακά τοπία είναι περιοχές με ιδιαίτερη φυσική και πολιτισμική ποικιλότητα και χαρακτηρίζονται από υψηλή βιοποικιλότητα, υψηλές αισθητικές και αναψυχικές αξίες και αποτελούν την πολιτισμική κληρονομιά του κάθε λαού. Χαρακτηριστικό παραδοσιακό τοπίο σχηματίζουν τα χωριά των κοπατσαραίων, τα οποία εκτείνονται στις απολήξεις της Ανατολικής Πίνδου, στο νομό Γρεβενών. Στην εργασία αυτή έγινε προσπάθεια να αξιολογηθεί το τοπίο των δεκαπέντε Δημοτικών Διαμερισμάτων που αποτελούν τα κοπατσαραίικα χωριά, σε σχέση με την κτηνοτροφία, έτσι ώστε να διαπιστωθούν και να αναγνωριστούν οι αλλαγές των χρήσεων γης της περιοχής τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, η ονομασία «κοπατσάρος» ή «κουπατσάρος» προήλθε από τη βλάχικη λέξη «κοπάτσου», η οποία σημαίνει βελανιδιά, χαμόκλαδο και δικαιολογείται απόλυτα δεδομένου ότι οι κοπατσαραίοι ήταν άμεσα συνδεδεμένοι με τη διαχείριση των δρυοδασών της περιοχής. Εκτός από τη δασοπονία, ανέπτυξαν και άλλες δραστηριότητες, οι οποίες επέδρασαν και καθόρισαν τη διαμόρφωση του τοπίου, με πρωταρχικές τη γεωργία και την κτηνοτροφία, Η δεύτερη εφαρμόστηκε κυρίως με τη μορφή της ημινομαδικής αιγοπροβατοτροφίας και το σύστημα αυτό επηρέασε έντονα το μωσαϊκό του τοπίου με τη διάνοιξη των δασών και τη δημιουργία ενός ανοικτού δασολιβαδικού τοπίου, την κατασκευή γεφυριών, παραδοσιακών μαντριών και άλλων ιδιαίτερων κτισμάτων, όλων άρρηκτα συνδεδεμένων με το φυσικό περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια, όμως, λόγω της εγκατάλειψης της υπαίθρου εξαιτίας διάφορων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών (μετανάστευση, τεχνολογική πρόοδος, αλλαγή τρόπου ζωής), παρατηρούνται τάσεις εγκατάλειψης των παραδοσιακών χρήσεων γης στην περιοχή, γεγονός που τείνει να αλλοιώσει τη δομή του τοπίου. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, οι αλλαγές στις χρήσεις γης στην περιοχή μελέτης δεν είναι ιδιαίτερα έντονες, ούτε μη αναστρέψιμες, γεγονός που καθιστά δυνατή τη διάσωση και διατήρηση του χαρακτηριστικού αυτού παραδοσιακού τοπίου.