Διαχρονική μεταβολή (1963-1998) του τοπίου των κοπατσαραίικων χωριών του Νομού Γρεβενών

Τα κοπατσαραίικα χωριά του Νομού Γρεβενών συνθέτουν ένα χαρακτηριστικό παραδοσιακό ορεινό τοπίο, το οποίο τείνει να αλλοιωθεί λόγω των κοινωνικοοικονομικών αλλαγών που συντελούνται κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η παρούσα έρευνα έθεσε ως στόχο τη μελέτη των διαχρονικών μεταβολών του παραπάνω τοπίου, μέσα από τη χαρτογράφηση του με τη χρήση των Γ.Σ.Π. και το συνδυασμό χωρικών δεδομένων με κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους. Ως περιοχή μελέτης ορίστηκαν έξι (6) δημοτικά διαμερίσματα των κοπατσαραίικων χωριών του Δήμου Θεοδώρου Ζιάκα Γρεβενών. Με τη χρήση του προγράμματος ArcGIS και τη χρήση των δεικτών χωρικής διάρθρωσης της δομής των τοπίων (Landscape metrics), χαρτογραφήθηκε η δομή του τοπίου και οι μεταβολές των χρήσεων/κάλυψης γης που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο 1963-1998. Από τα χωρικά δεδομένα που προέκυψαν σε συνδυασμό με τις καταγραφόμενες δημογραφικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές προέκυψε ότι η εγκατάλειψη των παραδοσιακών γεωργικών, κτηνοτροφικών και δασοκομικών πρακτικών, ο εκσυγχρονισμός τους και η στροφή των κατοίκων σε άλλες ασχολίες, προκάλεσαν μεταβολές των χρήσεων γης και τάσεις πύκνωσης των δασών στο τοπίο, χωρίς όμως να αλλοιώνουν σε μεγάλο βαθμό την ποικιλομορφία του. Αναλυτικότερα κατά τη χρονική περίοδο 1963-1998, παρατηρήθηκε μείωση κατά 49,42% της επιφάνειας των ποολίβαδων και μείωση κατά 41,51% της έκτασης των δασών αραιής συγκόμωσης, με ταυτόχρονο πενταπλασιασμό της έκτασης των πυκνών δασών, επιβεβαιώνοντας τις τάσεις πύκνωσης που εμφανίζει το τοπίο. Τέλος, η συγκριτική εκτίμηση οκτώ δεικτών χωρικής διάρθρωσης του τοπίου έδειξε ότι το τοπίο κατά το 1998 διατηρούσε ακόμα την ποικιλομορφία του έναντι του 1963.