Παραδοσιακά αγροδασολιβαδικά συστήματα στην περιοχή του Σοχού Θεσσαλονίκης
Στην έρευνα αυτή μελετήθηκε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των παραδοσιακών αγροδασολιβαδικών συστημάτων που υπάρχουν στο αγρόκτημα του Σοχού του νομού Θεσσαλονίκης. Το δείγμα περιελάμβανε όλα τα είδη καλλιεργούμενων ειδών που συνδυάζονται με την καρυδιά, όπως είναι σιτάρι, καπνός και μηδική. Ένα ακόμα δασικό είδος που παρατηρήθηκε και καταγράφηκε ήταν η καστανιά. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν και επεξεργάστηκαν ήταν η γεωγραφική θέση και η μορφή ιδιοκτησίας των συστημάτων, τα φυσικά τους χαρακτηριστικά, τα είδη που αναπτύσσονται μέσα σε αυτά και τέλος τα διαχειριστικά μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία τους. Το συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι ο αριθμός αυτών των συστημάτων έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία έτη και τα υπάρχοντα ολοένα υποβαθμίζονται. Ο παραδοσιακός τρόπος διαχείρισης της γης έχει εγκαταλειφθεί και είναι εμφανής η μαζική στροφή των αγροτών προς τις μονοκαλλιέργειες και την εντατική γεωργία, γεγονός που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.
Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών για την ανάδειξη, αξιοποίηση και βιώσιμη ανάπτυξη λιβαδιών των ημιορεινών περιοχών
Τα λιβάδια των ημιορεινών περιοχών είναι συνδεδεμένα με την γεωργική και οικονομική ανάπτυξη των ανθρώπων της υπαίθρου του τόπου μας. Η ανάδειξη, αξιοποίηση και βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των πλουτοπαραγωγικών πηγών πρέπει να γίνει κύριο μέλημα της αγροτικής, περιβαλλοντικής και χωροταξικής πολιτικής, που ασκείται από τους αρμόδιους φορείς. Οι κάτοικοι της επαρχίας είναι άρρηκτα δεμένοι με τις λιβαδικές εκτάσεις, μια και αποτελούν ένα από τα κυρίαρχα περιβάλλοντα στα οποία ανέπτυξαν τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές δραστηριότητές τους. Η οικονομική ταυτότητα της Ελλάδας βασίζεται σε ένα μεγάλο βαθμό στους αγρότες, με αποτέλεσμα να απαιτείται η ανάδειξη, αξιοποίηση και να προστασία των λιβαδικών και ημιορεινών περιοχών. Στα πλαίσια της εργασίας αυτής έγινε προσπάθεια, να καταγραφεί, να αναδειχθεί και να προταθεί η δυνατότητα βιώσιμης ανάπτυξης των λιβαδικών εκτάσεων της ημιορεινής περιοχής των Κρουσίων του νομού Κιλκίς, με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ArcView 3.0, ArcGIS 8.3). Ο νομός Κιλκίς είναι ένας συνοριακός νομός της Κεντρικής Μακεδονίας με πολλά λιβάδια του να εκτείνονται σε ημιορεινές περιοχές και να εμφανίζουν πολλών ειδών χρήσεις έως να είναι εγκαταλελειμμένα. Η περιοχή των Κρουσίων τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίζει μείωση του μόνιμου πληθυσμού, με συνέπεια να μένουν ανεκμετάλλευτες αυτές οι εκτάσεις. Βασικός στόχος υπήρξε η σύνδεση της γεωγραφικής πληροφορίας με την περιγραφική πληροφορία όπως φωτογραφίες, σχόλια, επεξηγηματικά κείμενα, με τρόπο τέτοιο ώστε η πρόσβαση και η ανεύρεση των πληροφοριών να είναι εύκολη ακόμη και για άπειρους χρήστες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η περιγραφική πληροφορία που υπάρχει στη βάση δεδομένων του συστήματος έχει τέτοια δομή και οργάνωση που είναι προσπελάσιμη με απλούς τρόπους, ενώ δίνεται η δυνατότητα ενημέρωσης και επέκτασης της εφαρμογής κάτω από την κατάλληλη υποστήριξη σε λογισμικό και εξειδικευμένα υπολογιστικά προγράμματα.
Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη διάνοιξη λιβαδικών δρόμων
Στην εργασία αυτή μελετούνται οι παράγοντες που εκφράζουν την κατάσταση του περιβάλλοντος (έδαφος, χλωρίδα, πανίδα, τοπίο, αέρας, νερό), σ’ ένα τυπικό ορεινό βοσκότοπο (δασικό σύμπλεγμα Σαμαρίνας Γρεβενών), προβλέπονται και αξιολογούνται οι πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τους λιβαδικούς δρόμους και αναζητούνται και προτείνονται λύσεις για τη μείωση ή την αποφυγή των αρνητικών συνεπειών κατά τη φάση του σχεδιασμού των λιβαδικών δρόμων.
Αβεβαιότητα επενδύσεων στις λιβαδικές βελτιώσεις
Σ΄ ένα λιβαδικό επενδυτικό σχέδιο οι προκύπτουσες αβεβαιότητες οφείλονται στην έλλειψη γνώσης για την εξέλιξη των διαφόρων φυσικών διαδικασιών (φυσικές ή τυχαίες αβεβαιότητες) καθώς και στο περιορισμένο ποσό των διαθέσιμων δεδομένων (ανθρωπογενείς ή τεχνολογικές αβεβαιότητες). Σ΄ ένα τυπικό πρόβλημα αποτυχίας, κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας, πρέπει να απαντηθούν τρία κομβικά ερωτήματα: Πότε θα αποτύχει το σύστημα; Πόσο συχνά αναμένεται η αποτυχία; Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα θα δοθεί αν είναι δυνατό να σχηματιστεί η «κρίσιμη συνθήκη» ή οι «κρίσιμες συνθήκες» η διερεύνηση των οποίων θα οδηγήσει στο συμπέρασμα για την αποτυχία ή την επιτυχία της εξεταζόμενης επένδυσης. Απαντώντας στο δεύτερο ερώτημα, ουσιαστικά θα έχει προσδιοριστεί η επί τοις εκατό πιθανότητα αποτυχίας του σχεδίου και στη συνέχεια, κατά τα γνωστά, θα μπορεί αυτός ο κίνδυνος να ενσωματωθεί στο επιτόκιο προεξόφλησης. Για την απάντηση στο τρίτο ερώτημα, είναι αναγκαίο να προσδιοριστούν, να καταγραφούν και να αναλυθούν οι διαφόρων τύπων συνέπειες και φυσικά, αν είναι δυνατόν, να ποσοτικοποιηθούν και να εκφρασθούν σε οικονομικούς όρους. Προσδιορίζοντας στη συνέχεια τα «ποσοστά απόδοσης» κάθε εναλλακτικής λύσης είναι δυνατόν, επίσης, να υπολογιστεί ο κίνδυνος της επένδυσης με τη βοήθεια της «τυπικής απόκλισης» των ποσοστών αυτών.
Αγροδασολιβαδικά συστήματα στην Ελλάδα
Αγροδασολιβαδικά ονομάζονται τα συστήματα, που συνδυάζουν δέντρα με γεωργικές καλλιέργειες και βόσκηση στην ίδια επιφάνεια. Στη χώρα μας καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις ιδιαίτερα στις ημιορεινές περιοχές και διακρίνονται σε παραδοσιακά και νέα. Τα δέντρα των παραδοσιακών συστημάτων είτε είναι δασικά (απομεινάρια παλαιότερων δασικών εκτάσεων) και βρίσκονται διάσπαρτα ή στα όρια του αγρού είτε είναι οπωροφόρα τα οποία φυτεύτηκαν πριν πολλά χρόνια για την παραγωγή καρπών και καυσόξυλων. Στα νέα συστήματα τα δέντρα φυτεύονται για την παραγωγή καρπών και τεχνικής ξυλείας. Τα συστήματα αυτά έχουν οικονομική και περιβαλλοντική αξία. Η οικονομική αφορά την παραγωγή ξύλου και καρπών ενώ η περιβαλλοντική αφορά τη βιοποικιλότητα, τη διατήρηση του τοπίου και την καλύτερη ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων μέσα στο ίδιο το σύστημα. Συνεπώς η διατήρησή τους και ίσως η δημιουργία νέων κρίνεται απαραίτητη. Το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η καταγραφή των υπαρχόντων συστημάτων. Ο Δήμος Ασκίου του νομού Κοζάνης επιλέχθηκε για μια πιλοτική απογραφή των αγροδασολιβαδικών συστημάτων, όπου βρέθηκαν 32 διαφορετικοί συνδυασμοί δέντρων και γεωργικών καλλιεργειών. Η μικρή έκταση των αγρών, η αυξανόμενη μηχανοποίηση των εργασιών αλλά και το μικρό οικονομικό κέρδος από την εκμετάλλευση των δέντρων αποτελούν παράγοντες σημαντικής μείωσης των συστημάτων αυτών.
