Σχέδιο απογραφής δασολιβαδικών συστημάτων στην Ελλάδα
Τα δασολιβαδικά συστήματα, που συνδυάζουν την παρουσία δέντρων με συγκόμωση μικρότερη από 40% και λιβαδιών ή ζώων στην ίδια επιφάνεια καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις στη χώρα μας, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Τα συστήματα αυτά έχουν οικονομική και περιβαλλοντική αξία. Η οικονομική αφορά την παραγωγή ξύλου, καρπών και κτηνοτροφικών προϊόντων ενώ η περιβαλλοντική αφορά τη βιοποικιλότητα, τη διατήρηση του τοπίου και την καλύτερη ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων μέσα στο ίδιο το σύστημα. Κατά τα τελευταία έτη έχει διαπιστωθεί, ότι η προστασία των δασολιβαδικών συστημάτων κρίνεται επιτακτική για τη διατήρηση της καλής κατάστασης των εδαφών, της βιοποικιλότητας και του αγροτικού τοπίου, καθώς και για την εξασφάλιση οικονομικής στήριξης του πληθυσμού της υπαίθρου που δραστηριοποιείται στον ημιορεινό και ορεινό χώρο. Επίσης, κρίνεται αναγκαία η δημιουργία νέων συστημάτων που να μπορούν να συνδυάσουν δασική και κτηνοτροφική παραγωγή και να καταστούν οικονομικά βιώσιμα. Το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η απογραφή των υπαρχόντων συστημάτων. Η απογραφή θα βοηθήσει στη γνώση της συνολικής έκτασης που καταλαμβάνουν τα συστήματα αυτά, καθώς και στη διάκρισή τους σε διάφορες σειρές, στον καθορισμό κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων για κάθε σειρά και στη χάραξη ενιαίας εθνικής πολιτικής για την αειφόρο χρήση τους.
Ταξινόμηση και διαχρονική παρακολούθηση των βοσκόμενων δασικών εκτάσεων στη λεκάνη απορροής του χειμάρρου Μπογδάνα Ν. Θεσσαλονίκης
Στο πλαίσιο του προγράμματος “Περιβάλλον-Αρχιμήδης ΙΙ” χρησιμοποιήθηκαν η δορυφορική τηλεπισκόπηση και τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.), ως ένα μέσο χαρτογράφησης και παρακολούθησης (monitoring) των αλλαγών των βοσκόμενων δασικών εκτάσεων στη λεκάνη απορροής του χειμάρρου Μπογδάνα. Ως πηγές δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν αναλογικοί και ψηφιακοί θεματικοί χάρτες, διαχειριστικά σχέδια, μελέτη βοσκοτόπων και δορυφορικές ψηφιακές εικόνες. Οι σύγχρονες τεχνολογίες χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία μιας τράπεζας πληροφοριών, η οποία θα αποτελέσει την πηγή άντλησης στοιχείων για τη συνεχή παρακολούθηση και διαχείριση της περιοχής. Η λεκάνη του χειμάρρου Μπογδάνα ανήκει στο συγκρότημα λεκανών των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης της περιοχής Λαγκαδά και έχει συνολική έκταση 17.900 εκταρίων. Η περιοχή μελέτης διακρίθηκε σε διάφορες κατηγορίες εδαφοκάλυψης και στις βασικές κατηγορίες χρήσεων γης. Οι λιβαδικές εκτάσεις αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία εδαφοκάλυψης της συνολικής έκτασης της λεκάνης απορροής. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι διαχρονικές μεταβολές των λιβαδικών εκτάσεων στην περίοδο 1989 – 2000. Η διαχρονική μελέτη παρουσίασε μία μείωση της έκτασης των ποολίβαδων και των μερικώς δασοσκεπών εκτάσεων προς άλλες κατηγορίες, με σημαντικότερη την αύξηση του τύπου των θαμνολίβαδων αείφυλλων ειδών. Τα αποτελέσματα έδειξαν, ότι η τηλεπισκόπηση είναι μια μέθοδος παραγωγής γεωγραφικών δεδομένων για τη μελέτη των διαχρονικών μεταβολών των βοσκόμενων δασικών εκτάσεων στη λεκάνη απορροής του Μπογδάνα και η χρήση της μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση του περιβάλλοντος.
Παρέρπουσα βόσκηση: μια νέα προσέγγιση στην εφαρμογή των σχεδιασμένων συστημάτων βόσκησης
Σχεδιασμένα συστήματα βόσκησης έχουν αναπτυχθεί για την ορθολογική οργάνωση και διαχείριση των λιβαδιών ανάλογα με τα είδη φυτών, τα ζώα που βόσκουν, τις κλιματικές και τοπογραφικές συνθήκες. Το σύστημα «παρέρπουσα βόσκηση» (creep grazing) επιτρέπει σε νεαρά ζώα που βόσκουν μαζί με τις μητέρες τους την πρόσβαση μέσα από ειδικά περάσματα σε παράπλευρο λιβάδι (creep pasture), όπου υπάρχει υψηλής ποιότητας βοσκήσιμη ύλη με σκοπό να αυξηθεί το βάρος των ζώων πριν από τον απογαλακτισμό, χωρίς τη χορήγηση συμπυκνωμένων τροφών. Στην εργασία αυτή περιγράφεται λεπτομερώς το σύστημα «παρέρπουσα βόσκηση» και παρουσιάζεται ο τρόπος εφαρμογής του για πρώτη φορά διεθνώς σε αίγες.
Θεωρητικές συγκρίσεις ενεργειακών εισροών επιλεγμένων γεωργοκτηνοτροφικών συστημάτων
Τα γεωργοκτηνοτροφικά συστήματα στηρίζονται σε κάθε φάση λειτουργίας τους σε ενεργειακές εισροές προκειμένου να εξασφαλιστεί η παραγωγικότητά τους. Τα κτηνοτροφικά συστήματα στηρίζονται σε διαφορετικό βαθμό στα γεωργικά συστήματα για την παραγωγή χονδροειδών και συμπυκνωμένων ζωοτροφών, η παραγωγή των οποίων απαιτεί επιπλέον ενεργειακές εισροές. Οι εισροές αυτές συμπεριλαμβάνουν την ενέργεια που καταναλώνεται για την κατασκευή των γεωργικών μηχανημάτων, την ενέργεια για τη λειτουργία τους με σκοπό την παραγωγή ζωοτροφών, καθώς και την ενέργεια που απαιτείται για τη παρασκευή των σιτηρεσίων των αγροτικών ζώων. Στην εργασία αυτή εξετάζονται οι ενεργειακές εισροές για γεωργικά συστήματα παραγωγής ζωοτροφών και κτηνοτροφικών συστημάτων διαφορετικής εντατικοποίησης. Συγκεκριμένα, με βάση τις ενεργειακές εισροές για την παραγωγή ζωοτροφών και βοσκής υπολογίζονται οι ενεργειακές εισροές για τέσσερα διαφορετικά συστήματα προβατοτροφίας (σε παρένθεση οι ενεργειακές εισροές σε MJ πρόβατο-1 έτος-1): σταυλισμένη (1556), ημισταυλισμένη (1661), ποιμενική χωρίς βελτιωμένα λιβάδια (1391) και ποιμενική με βελτιωμένα λιβάδια (1305). Αυτές οι τιμές έχουν συγκριτική μόνο αξία και όχι απόλυτη. Η εκτίμηση των εισροών ενέργειας αυτών των συστημάτων έχει οικονομική και περιβαλλοντική σημασία (κατανάλωση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κλιματική επιβάρυνση), θα ήταν χρήσιμη για τη χώρα μας και θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στην χάραξη των πολιτικών στον γεωργοκτηνοτροφικό τομέα.
Τύποι λιβαδιών και παραδοσιακές διαχειριστικές πρακτικές στην Τουρκία
Η Τουρκία διαθέτει 21,8 εκατομμύρια εκτάρια φυσικών λιβαδιών, αλλά η κατανομή τους παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση μεταξύ των περιοχών. Από οικολογική άποψη, υπάρχουν επτά τύποι λιβαδιών στην Τουρκία. Η ανατολική και κεντρική Ανατολία έχει τις μεγαλύτερες εκτάσεις ποολίβαδων, ενώ η περιοχή της Μεσογείου έχει τις μεγαλύτερες εκτάσεις θαμνολίβαδων. Τα λιβάδια ταξινομούνται επίσημα σύμφωνα με τη μέθοδο του Dyksterhuis (ένωση-κλίμαξ), αλλά ορισμένες μελέτες έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν αυτήν τη μέθοδο με εκείνη της λιβαδικής υγείας. Οι Τούρκοι έχουν μια διακεκριμένη παράδοση στη διαχείριση λιβαδιών και στις λιβαδοπονικές πρακτικές. Το μετακινούμενο σύστημα με τις εποχιακές μετακινήσεις από τα χειμερινά λιβάδια (χειμαδιά) στα θερινά ορεινά λιβάδια (ξεκαλοκαιριά), είναι μια συνηθισμένη πρακτική στην παράδοση της διαχείρισης των λιβαδιών.
