Η επίδραση της βόσκησης και της πυρκαγιάς στη βιοποικιλότητα δασολίβαδων βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subsp.macrolepis) στη Δυτική Λέσβο
Η εγκατάλειψη των δασών βαλανιδιάς από τους δασόβιους και παραδασόβιους πληθυσμούς, λόγω της οικονομικής απαξίωσης των προϊόντων της αφήνουν τα υπάρχοντα δάση στο έλεος των δασικών πυρκαγιών, των παράνομων υλοτομιών, των εκχερσώσεων και της ανεξέλεγκτης βόσκησης. Αν και πολλές μελέτες έχουν γίνει για την επίδραση της βόσκησης στη βλάστηση των μεσογειακών οικοσυστημάτων, πληροφορίες για την επίδραση της βόσκησης στα δάση βελανιδιάς είναι σπάνιες. Στη δυτική Λέσβο υπό μορφή συστάδων εκτείνεται δάσος βαλανιδιάς συνολικής έκτασης 5000 εκταρίων. Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η μελέτη της βιοποικιλότητας των φυτικών ειδών, της γονιμότητας και της υγρασίας του εδάφους, σε οικοσυστήματα βελανιδιάς Quercus ithaburensis subsp. macrolepis, που διαφέρουν στο είδος της διαχείρισης και συγκεκριμένα α) παρουσία βόσκησης περιοχή «Φίλια» β) παρουσία βόσκησης και πυρκαγιών περιοχή «Άντισσα». Η πυκνότητα των βαλανιδιών στη θέση «Φίλια» είναι 41 δέντρα/στρέμμα ενώ στη θέση «Άντισσα» 18 δένδρα/στρέμμα. Η βοσκοφόρτωση ήταν μεγαλύτερη στη «Φίλια». Η βιομάζα των ποωδών στην περιοχή της «Φίλιας» μετρήθηκε 82,4 χλγ./στρέμμα ενώ στην «Άντισσα» 42,06 χλγ./στρέμμα. Η δομή των οικοσυστημάτων τόσο του μεσορόφου όσο και του υπορόφου παρουσιάζουν στοιχεία υποβάθμισης με κυριαρχίες ειδών ανεπιθύμητων από τα ζώα κυρίως στο οικοσύστημα της «Άντισσας». Οι εδαφολογικές ιδιότητες είναι σε απόλυτες τιμές καλύτερες στην περιοχή της «Φίλιας», όμως οι διαφορές δεν ήταν στατιστικά σημαντικές. Η αφθονία και η ποικιλότητα των ειδών είχαν αυξητική τάση στην περιοχή της «Άντισσας», γεγονός που μπορεί να οφείλεται στην επίδραση της πυρκαγιάς και στο στάδιο μεταπυρικής διαδοχής του οικοσυστήματος.
Επίδραση των αβιοτικών παραγόντων στην ποικιλότητα των ποολίβαδων
Η ποικιλότητα της βλάστησης των λιβαδιών αποτελεί έκφραση αφενός της αλληλεπίδρασης των αβιοτικών παραγόντων όπως αυτοί διαφοροποιούνται με την αύξηση του υψομέτρου και αφετέρου των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των βιοτικών (φυτών). Σκοπός της έρευνας ήταν η μελέτη της επίδρασης των αβιοτικών παραγόντων στην ποικιλότητα των ποολίβαδων του όρους ΄Οθρυς της Κεντρικής Ελλάδας, τα οποία βρίσκονταν σε υψόμετρο από 800-1500 μ. Οι αβιοτικές παράμετροι, που σχετίζονται με την αύξηση των ειδών, όπως η περιεκτικότητα του εδάφους σε άζωτο, οργανική ουσία και φωσφόρο, μετρήθηκαν σε δείγματα που πάρθηκαν από την επιφάνεια του εδάφους των πειραματικών επιφανειών σε βάθος 0-20 εκ. Επίσης μετρήθηκαν το υψόμετρο, η κλίση και η έκθεση των πειραματικών επιφανειών καθώς και ο αριθμός και η αφθονία των ειδών/τ.μ. για τον υπολογισμό της ποικιλότητάς τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η ποικιλότητα των λιβαδιών αυξήθηκε στα λιβάδια με υψόμετρο μεγαλύτερο των 1200 μ. Οι τοπογραφικές παράμετροι (υψόμετρο, κλίση) και οι εδαφικές (περιεκτικότητα σε άζωτο και φωσφόρο) συνέβαλαν στην αύξηση της ποικιλότητας των λιβαδιών αυτών, εξαιτίας της αύξησης του αριθμού των ειδών από τις κατηγορίες των πολυετών αγρωστωδών και ψυχανθών φυτών.
O ρόλος της βόσκησης στα αναβαθμιδωμένα αγρο- οικοσυστήματα της Λέσβου
Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η χωρική κατανομή των αναβαθμιδωμένων εκτάσεων που χρησιμοποιούνται σήμερα ως βοσκότοποι στη Λέσβο και η σχέση της κατανομής τους με την κτηνοτροφία. Εξετάζονται επίσης οι επιδράσεις της κτηνοτροφικής δραστηριότητας επί της κατάστασης διατήρησης των τοιχίων των αναβαθμίδων. Τα αποτελέσματα χαρτογράφησης των αναβαθμιδωμένων εκτάσεων έδειξαν ότι η μεγαλύτερη εγκατάλειψη καλλιεργειών επί αναβαθμίδων παρατηρείται στο Δ και ΒΔ τμήμα του νησιού, παράλληλα με την ανάπτυξη της αιγοπροβατοτροφίας. Παρά το γεγονός ότι εγκατάλειψη σημειώνεται και στο υπόλοιπο νησί, στις περιοχές αυτές αναμένεται να καταστραφούν πιο σύντομα οι αναβαθμίδες, λόγω των σημερινών χρήσεων γης (βοσκότοποι), της έντασης της βόσκησης και του είδους των πετρωμάτων (ηφαιστειακά στα Δ και ΒΔ).
Η συμβολή του χιονιού στη δημιουργία και διατήρηση ορεινών λιβαδιών στο ξηροθερμικό περιβάλλον της Κρήτης
Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής της Κρήτης (Pm=870 χλσ.) είναι σαφώς μεγαλύτερο του αντίστοιχου μέσου ετήσιου του λοιπού Ελλαδικού χώρου (Pm=630 χλσ.). Παρόλα αυτά η Κρήτη αποτελεί μία έντονα ξηροθερμική περιοχή με τάσεις ερημοποίησης. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται: α) στην επικέντρωση των βροχών στο διάστημα Νοεμβρίου – Μαρτίου και τη σχεδόν παντελή έλλειψη βροχών κατά τη λοιπή περίοδο και β) στο γεωλογικό υπόθεμα των βουνών της Κρήτης που συγκροτούνται από έντονα αποσαθρωμένους-διαβρωμένους διαπερατούς ανθρακικούς σχηματισμούς. Στην παρούσα εργασία ερευνήθηκαν και αναλύθηκαν οι συνθήκες χιονιού και χιονοστρωμάτων σε αντιπροσωπευτικές ορεινές περιοχές της Κρήτης και η σημασία τους στη διατήρηση των εκεί απαντώμενων ορεινών λιβαδιών. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψε ότι στην αντιμετώπιση της ερημοποίησης της Κρήτης είναι σημαντική η συμβολή των λιβαδικών οικοσυστημάτων, τα οποία σε μεγάλα ορεινά τμήματα της νήσου είναι τα μόνα δυνάμενα να υπάρξουν. Παράλληλα, σε ορεινές περιοχές με άφθονες χιονοπτώσεις και με συνθήκες διατήρησης (παραμονής) των χιονοστρωμάτων, διαπιστώθηκε η ύπαρξη και η διατήρηση καλής δομής και βιοποικιλότητας των ορεινών λιβαδιών.
Παρουσίαση δράσεων Δασικής Υπηρεσίας στα πλαίσια του προγράμματος: «Δράσεις για την προστασία του γυπαετού και της βιοποικιλότητας στην Κρήτη»
Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται οι δράσεις που υλοποιήθηκαν από τις Δ/νσεις Δασών Περιφέρειας Κρήτης, Ν. Ηρακλείου, Ν. Χανίων, Ν. Ρεθύμνου και Ν. Λασιθίου, στα πλαίσια του προγράμματος LIFE02NAT/GR/8492 με τίτλο «Δράσεις Προστασίας για το Γυπαετό και τη Βιοποικιλότητα στην Κρήτη». Πρόκειται για τα ακόλουθα έργα και εργασίες: 1.Σύνταξη Διαχειριστικών Σχεδίων των δύο περιοχών του προγράμματος, Άγιος Δίκαιος και Αστερούσια Όρη. 2.Κατασκευή παρατηρητηρίου αρπακτικών πουλιών στα Αστερούσια, 3.Κατασκευή υδατοσυλλογών για την άγρια ζωή στις δύο περιοχές του προγράμματος, 4.Κατασκευή ποτίστρων για κτηνοτροφικά ζώα, 5.Κατασκευή περίφραξης ευαίσθητων περιοχών (θέσεων λειτουργίας ταϊστρών για αρπακτικά πουλιά, συστάδας Φοίνικα του Θεόφραστου στα Αστερούσια και περιοχής πιλοτικής αποκατάστασης βιοτόπου στα Αστερούσια), 6.Κατασκευή και διανομή χιλίων σφηκοπαγίδων στους μελισσοκόμους της Κρήτης, 7.Κατασκευή απαιτούμενης υποδομής για την εκτροφή και απελευθέρωση περδίκων τοπικής προέλευσης, 8.Πιλοτική αποκατάσταση βιοτόπου στα Αστερούσια, 9.Έλεγχος της πρόσβασης σε συγκεκριμένους ορεινούς δασικούς δρόμους, 10.Λειτουργία ταϊστρών για γύπες, 11.Αποκατάσταση της ποιότητας των ενδιαιτημάτων τροφοληψίας, μέσω της θηραματοπονικής διαχείρισης στις περιοχές του προγράμματος, 12.Επόπτευση και φύλαξη όλων των περιοχών υλοποίησης του προγράμματος, 13.Διοργάνωση φεστιβάλ για την φύση στις δύο περιοχές του προγράμματος, 14.Κατασκευή μονοπατιών στα Αστερούσια.
