Oικονομική, λειτουργική και συμβατή στο λιβαδικό τοπίο κατασκευή των λιβαδικών δρόμων
Η ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των λιβαδιών προϋποθέτει έργα υποδομής, όπως τους λιβαδικούς δρόμους. Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η κατασκευή των λιβαδικών δρόμων στα πλαίσια των αρχών της οικονομικότητας, λειτουργικότητας και συμβατότητας στο λιβαδικό τοπίο. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων των παραπάνω αρχών εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την κατασκευή των λιβαδικών δρόμων.
Οικολογικό ίχνος και λιβαδικές εκτάσεις
Το οικολογικό ίχνος (ecological footprint) μετρά την ανθρώπινη ζήτηση σε αγαθά που προέρχονται από τη φύση και συγκρίνει την ανθρώπινη κατανάλωση των φυσικών πόρων με την οικολογική ικανότητα ή βιοϊκανότητα (ecological capacity, biocapacity) της γης να αναπαράγει τους πόρους αυτούς. Το οικολογικό ίχνος και η βιοϊκανότητα μετρούνται σε πλανητικά εκτάρια (global hectares). Το πλανητικό εκτάριο είναι ένα εκτάριο το οποίο υποδηλώνει τη μέση παραγωγικότητα όλων των βιολογικά παραγωγικών εκταρίων πάνω στη γη. Π.χ. για το έτος 2003, υπήρχαν συνολικά 11,2 δισεκατομμύρια πλανητικά εκτάρια διαθέσιμης έκτασης και στο ίδιο έτος οι ανθρώπινες ανάγκες σε προϊόντα και υπηρεσίες ανήλθαν σε 14,1 δισεκατομμύρια πλανητικά εκτάρια (υπέρβαση κατά 25%). Προφανώς, αν αυτή η υπέρβαση (overshoot) συνεχιστεί, τα διάφορα γήινα οικοσυστήματα συνεχώς θα χειροτερεύουν και στο τέλος ίσως και να καταρρεύσουν. Η διαδικασία μέτρησης του οικολογικού ίχνους και της βιοϊκανότητας μπορεί να αφορά ένα πρόσωπο, μια επιχείρηση, μια πόλη, ένα κράτος ή και τον πλανήτη μας συνολικά (ξηρά και θάλασσα). Τί ισχύει όμως για το σύνολο του πλανήτη αλλά και για τη χώρα μας ειδικότερα με τις δύο αυτές έννοιες (οικολογικό ίχνος και βιοϊκανότητα) σε σχέση με τις λιβαδικές εκτάσεις; Οι ανθρώπινες ανάγκες σε κρέας, δέρμα, μαλλί και γάλα συνεχώς αυξάνουν. Οι αντίστοιχοι για τη βόσκηση των ζώων βοσκότοποι υπερχρησιμοποιούνται. Βελτιώσεις στη βιοϊκανότητα των οικοσυστημάτων αυτών θα μπορέσουν να μειώσουν το κενό ανάμεσα στην προσφορά τους και στην αντίστοιχη ανθρώπινη ζήτηση; Αν ναι, κατά ποιο τρόπο;
Η απόδοση των ψεκαστικών μηχανημάτων στη βελτίωση των λιβαδιών
Τα φυτά κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης τους προσβάλλονται από εχθρούς και ασθένειες ή έχουν τον ανταγωνισμό των διαφόρων ζιζανίων. Για την προστασία επομένως των φυτών είναι απαραίτητος ο έλεγχος όλων αυτών των εχθρών. Ο έλεγχος μπορεί να γίνει με χημικά σκευάσματα και η εφαρμογή τους γίνεται με ψεκασμούς. Ο ψεκασμός των λιβαδιών με μηχανήματα μπορεί να γίνει με πολλές μεθόδους εφαρμογής των μηχανημάτων ψεκασμού, αρκεί η μέθοδος και το μηχάνημα που θα χρησιμοποιηθούν να είναι κατάλληλα για να ικανοποιήσουν τον επιδιωκόμενο σκοπό (τόνωση των φυτών, καταστροφή ζιζανίων, ταχύτητα και οικονομία εργασίας). Ένα μηχάνημα που έχει ικανοποιητική απόδοση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη βελτίωση των λιβαδιών είναι ο φερόμενος στο υδραυλικό σύστημα ανάρτησης των εργαλείων των ελκυστήρων, ψεκαστήρας υδραυλικής πίεσης. Η απόδοση του ψεκαστήρα, δηλαδή η συνολική παροχή είναι το άθροισμα των επιμέρους παροχών των ακροφυσίων και εξαρτάται από την ποσότητα που θα ψεκασθεί, από την ταχύτητα μετακίνησης του ελκυστήρα και το πλάτος ψεκασμού. Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η θεωρητική απόδοση του φερόμενου ψεκαστικού μηχανήματος υδραυλικής πίεσης, στις εργασίες βελτίωσης των λιβαδιών, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη σωστή εφαρμογή των ψεκαστικών στις λιβαδικές εργασίες, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μεγάλη παραγωγή έργου σε μικρό χρονικό διάστημα και με το μικρότερο δυνατό κόστος.
Η οικονομική διάσταση της εκτατικοποίησης της κτηνοτροφίας στο νησί της Χάλκης
Η νήσος Χάλκη του νομού Δωδεκανήσου και τα παρακείμενα νησάκια αποτελούν περιοχές “ΦΥΣΗ 2000”. Η κατάσταση των βοσκοτόπων όμως δεν είναι ικανοποιητική. Αυτό πιστοποιείται από την παρουσία μεγάλου αριθμού ανεπιθύμητων φυτών στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα κυρίαρχα φρύγανα. Μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα “Εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας” του Γεωργοπεριβαλλοντικού Μέτρου 3.4 του άξονα 3 του Εγγράφου Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης 2000-2006 (ΕΠΑΑ) οκτώ (8) κτηνοτρόφοι της Χάλκης. Βρέθηκε ότι η παρούσα βοσκοϊκανότητα των βοσκοτόπων ανέρχεται μόνο σε 1.312 ζώα (αιγοπρόβατα). Αντίθετα, η βοσκοφόρτωση είναι πολύ μεγαλύτερη και ανέρχεται σε 4.491 αιγοπρόβατα Από την έκταση των βοσκοτόπων που παραχωρήθηκε στους κτηνοτρόφους προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα της εκτατικοποίησης της κτηνοτροφίας του ΕΠΑΑ, προκύπτει ότι η παραχώρηση αυτή έγινε από το Δήμο με βάση το ανώτερο όριο της πυκνότητας βόσκησης που προβλέπεται από τους Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Με άλλα λόγια, η Πυκνότητα Βόσκησης που χρησιμοποιείται από το Δήμο στα παραχωρητήρια των βοσκοτόπων ανέρχεται σε 1 εκτάριο ανά ΖΜ. Η πυκνότητα αυτή όμως δεν ισχύει για τη Χάλκη, όπου η παραγωγικότητα των βοσκοτόπων είναι πολύ χαμηλή. Ουσιαστικά θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βάση το ελάχιστο όριο που ισχύει για τα νησιά, δηλ. 1 εκτάριο ανά 0,1 ΖΜ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Δήμος δεν κατανέμει όλους τους βοσκοτόπους στους υπάρχοντες κτηνοτρόφους. Αντίθετα, με την αναλογία 1 εκτάριο ανά ΖΜ περισσεύουν πολλές εκτάσεις, τις οποίες στη συνέχεια εκμισθώνει ως περίσσεια βοσκοτόπων και εισπράττει ενοίκιο. Αν και η πολιτική αυτή ευνοεί τα οικονομικά του Δήμου, δεν ευνοεί τους βοσκότοπους και το περιβάλλον. Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη δραστικής μείωσης του αριθμού των ζώων στη Χάλκη (κατά 60% περίπου) για τους εξής λόγους: α) για τη βελτίωση της οικονομικής θέσης των κτηνοτρόφων, β) για την αναβάθμιση της παραγωγικότητας των βοσκοτόπων και γ) για την προστασία των ειδών πανίδας και χλωρίδας.
Χωματουργικές εργασίες για τη βελτίωση των λιβαδιών
Η εφαρμογή και η εκτέλεση χωματουργικών εργασιών κρίθηκαν απαραίτητες τα τελευταία χρόνια σε όλα τα έργα και ασφαλώς στις εργασίες που αφορούν τη διαχείριση και βελτίωση των λιβαδιών. Οι λόγοι που υπαγόρευσαν τη χρησιμοποίησή τους ήταν αφενός η αύξηση του όγκου των εργασιών στα λιβάδια (καλλιεργητικές, βελτιωτικές και συγκομιστικές) και αφετέρου η ανάγκη μείωσης του χρόνου εκτέλεσης των εργασιών, καθώς και του συνολικού κόστους της κάθε εργασίας. Ένα μηχάνημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες βοηθητικές χωματουργικές εργασίες, στη βελτίωση των λιβαδιών, είναι ο τροχοφόρος αρθρωτός φορτωτής. Το μηχάνημα μπορεί να κινηθεί εύκολα σε μεγάλες κλίσεις στις ελληνικές συνθήκες να χρησιμοποιηθεί για την εκσκαφή μικρών όγκων γαιών, για τη μεταφορά τους σε μικρές αποστάσεις και τη διαμόρφωσή τους. Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η απόδοση του παραπάνω μηχανήματος στις διάφορες εργασίες με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη σωστή εφαρμογή του φορτωτή στις λιβαδικές εργασίες, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μεγάλη παραγωγή έργου σε μικρό χρονικό διάστημα και με το μικρότερο δυνατό κόστος.
