Αξιολόγηση του τύπου οικοτόπου «Ελληνικά Δάση Αρκεύθου, κωδ. *9562» στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών και προτάσεις για την ανόρθωση και διατήρησή του
Ο τύπος οικοτόπου προτεραιότητας «Ελληνικά Δάση Αρκεύθου (Juniperetum excelsae), κωδ. *9562» του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών διακρίνεται σε τέσσερις τύπους βλάστησης που έχουν διαφορετικό βαθμό και προοπτικές διατήρησης. Τα Ελληνικά Δάση Αρκεύθου αντιμετωπίζουν πιέσεις και απειλές, που προέρχονται από τις αλλαγές στη διαχείριση, όπως η μείωση της βόσκησης και η εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών κτηνοτροφίας και δασοπονίας (καυσοξύλευση, κλαδονομή, κ.λπ.). Τα αμιγή δάση αρκεύθων έχουν πολύ καλό βαθμό διατήρησης, ενώ τα μεικτά νεαρά και τα μεικτά πυκνά δάση αρκεύθου έχουν καλό βαθμό διατήρησης, αλλά οι προοπτικές δεν είναι καλές (λόγω της διαδοχής της βλάστησης προς δρυοδάση) όπως και στα λιβάδια με μεμονωμένα άτομα αρκεύθων (λόγω απουσίας αναγέννησης). Βάση της αξιολόγησης και για την ανάσχεση της διαδοχής της βλάστησης, προτείνονται μέτρα για την ανόρθωση και την αποκατάσταση των δασών αρκεύθου, που περιλαμβάνουν υλοτομίες και τη σταδιακή επανεγκατάσταση της βόσκησης. Επίσης, προτείνονται φυτεύσεις για την ενίσχυση της αναγέννησης και καθαρισμός από σκουπίδια και νεκρή βιομάζα για τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς.
Δείκτες βόσκησης σε σύγχρονες εναποθέσεις γύρης στο όρος Χολομώντας (Χαλκιδική, Β. Ελλάδα)
Στο όρος Χολομώντας (Βόρεια Ελλάδα) εκτρέφονται σημαντικοί πληθυσμοί αγροτικών ζώων οι οποίοι επιδρούν στη βλάστηση των διάφορων σταθμών του. Στην παρούσα εργασία γίνεται μια προσπάθεια αποτύπωσης της επίδρασης της βόσκησης ως προς τις εναποθέσεις γύρης των taxa που αναπτύσσονται κάτω από αυτή την πίεση. Αναλύθηκαν 10 δείγματα βρύων (tax1-10), από θέσεις με διαφορετικό βαθμό έντασης βόσκησης, σε δάση και ανοιχτές εκτάσεις. Από την Η ανάλυση ομαδοποίησης (cluster analysis) διέκρινε τις δασοσκεπείς εκτάσεις (tax4-7, tax9), από τις ανοιχτές, με διάφορη ένταση βόσκησης, εκτάσεις (tax2-3, tax8) ενώ οι θέσεις που αφορούν σε αβόσκητο λιβάδι (tax1) και σε υποβαθμισμένο ερεικώνα (tax10) εμφανίζονται μεμονωμένες. Έντονη ήταν η παρουσία των taxa Poaceae και Cichoriaceae στις ανοιχτές θέσεις (tax1-3, tax8, tax10). Στις δύο πιο έντονα βοσκημένες θέσεις ξεχώρισαν τα ποσοστά των Plantago lanceolata type στο υπερβοσκημένο λιβάδι (tax8) και Polygonum aviculare στον ερεικώνα (tax10), δείκτες του μεγέθους της διατάραξης των σταθμών. Στην τελευταία (tax10), εντυπωσιακή ήταν η χαμηλή συμμετοχή του Quercus coccifera, δεδομένου ότι το δείγμα συλλέχθηκε από τον αυξητικό χώρο Coccifero–Carpinetum.
Η ονοματολογία των οικισμών της νήσου Κέρκυρας και της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης σε σχέση με την εξέλιξη του τοπίου
Η ερμηνεία των ονομάτων των οικισμών μπορεί να εξάγει σημαντικά στοιχεία για το τοπίο, τη λειτουργία του και την ιστορικογεωγραφική εικόνα κάθε περιοχής. Μετά από την ανταλλαγή των
ελληνοτουρκικών πληθυσμών το 1923, πολλοί οικισμοί στην ηπειρωτική κυρίως Ελλάδα, με όνομα ξενικής προέλευσης, μετονομάστηκαν. Στα Ιόνια Νησιά, τα οποία ήταν κυρίως βενετοκρατούμενα, ο αριθμός των οικισμών που μετονομάστηκαν ήταν ελάχιστος. Ως στόχος της παρούσας εργασίας στα πλαίσια μιας ιστορικής προσέγγισης, τέθηκε η ανάλυση των ονομάτων των οικισμών σε δύο περιοχές, στη νήσο Κέρκυρα και στην Περιφερειακή Ενότητα (Π.Ε.) Κοζάνης και η διερεύνηση της σχέσης τους με την εξέλιξη του τοπίου και τη λειτουργία του χώρου. Κύρια πηγή πληροφοριών αποτέλεσαν διάφορες συλλογές και ιστορικά – αρχειακά τεκμήρια. Συμπερασματικά, στην ονοματολογία των οικισμών της νήσου Κέρκυρας δεν αποτυπώθηκε κάποια επιρροή ξένων πληθυσμών, λόγω του φεουδαλικού συστήματος που εφαρμόσθηκε κατά τη βενετική κυριαρχία αλλά και του γεγονότος ότι η ύπαιθρος δεν αποτελούσε πέρασμα (κτηνοτροφικό ή εμπορικό), όπως αντίστοιχα η περιοχή της Π.Ε. Κοζάνης. Η έννοια της εξέλιξης του τοπίου διαφαίνεται εντονότερα στην Π.Ε. Κοζάνης, όπου υπήρξε εξελληνισμός των ονομάτων.
Αξιολόγηση της αισθητικής αξίας δασογεωργικών και γεωργικών συστημάτων
Τα δασογεωργικά συστήματα αποτελούν έναν από τους τρεις τύπους της αγροδασοπονίας. Πρόκειται για συστήματα πολλαπλών σκοπών, που συνδυάζουν δέντρα και γεωργικές καλλιέργειες στην ίδια επιφάνεια. Αποτελούν μια μορφή πολυκαλλιέργειας με την οποία γίνεται ελεγχόμενη απομίμηση των φυσικών οικοσυστημάτων. Στα συστήματα αυτά γίνεται πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων φυσικών πόρων και παρέχεται πληθώρα προϊόντων και υπηρεσιών. Ωστόσο η προσοχή εστιάζονταν πάντοτε σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά ενώ η ιδιαίτερη αισθητική αξία και τα τοπία που δημιουργούν παραμελήθηκε ή και αγνοήθηκε. Τα τοπία αυτά προκύπτουν ως το συνθετικό αποτέλεσμα της αγροτικής και οικολογικής ιστορίας και αποτελούν στοιχεία πολιτισμικής κληρονομιάς. Σκοπός της έρευνας ήταν η αξιολόγηση δασογεωργικών και γεωργικών συστημάτων και η ανάδειξη της αισθητικής αξίας των δέντρων στους αγρούς. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στην περιοχή των λιμνών Βεγορίτιδα και Πετρών στο Ν. Φλωρίνης. Επιλέχθησαν δύο δασογεωργικά και δύο γεωργικά συστήματα και αξιολογήθηκαν τα ιδιαίτερα τοπιακά χαρακτηριστικά τους με βάση φυσικά, αισθητικά και ψυχολογικά κριτήρια. Επιπλέον ερευνήθηκαν η τρωτότητα, η ευπάθεια και οι κίνδυνοι υποβάθμισής τους. Από τη σύγκριση μεταξύ των τεσσάρων συστημάτων προέκυψε ότι τα λειτουργικά δασογεωργικά υπερτερούν αισθητικά έναντι των γεωργικών. Η παρουσία των δέντρων συντελεί στην αρμονία του τοπίου, στη σπουδαιότητά του και στην ποικιλία των στοιχείων που το συνθέτουν.
Η δομή του οικοσυστήματος & η παραγωγή βοσκήσιμης ύλης του υπαλπικού λιβαδιού Κωστηλάτας Θεοδωριάνων
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2012 και 2013 στο αλπικό λιβάδι Κωστηλάτας Θεοδωριάνων, το οποίο εκτείνεται σε υψόμετρο από 1400 έως 2393 μ. στην οροσειρά των Τζουμέρκων. Η δομή του οικοσυστήματος αναλύθηκε από στοιχεία που συλλέχθηκαν από 60 θέσεις δειγματοληψίας, οι οποίες επιλέχθηκαν κατά τρόπο να αντιπροσωπεύουν ομοιόμορφα το λιβαδικό οικοσύστημα. Για τη χλωριδική ανάλυση πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις της βλάστησης σύμφωνα με τη μέθοδο των σημείων, ενώ για τον προσδιορισμό – ταυτοποίηση των φυτικών ειδών χρησιμοποιήθηκε η Mountain Flora of Greece I και II καθώς και η Flora Europaea. Για τον προσδιορισμό των κύριων χαρακτηριστικών του εδάφους πραγματοποιήθηκαν 60 λήψεις δειγμάτων επιφανειακού στρώματος εδάφους (0-30 εκ.), ενώ για τον προσδιορισμό της παραγωγής βοσκήσιμης ύλης σε κάθε θέση δειγματοληψίας έγινε κοπή της υπέργειας βιομάζας σύμφωνα με τη μέθοδο της συγκομιδής. Με βάση τη μέση μηχανική σύσταση (άμμος 49,5%, ιλύς 36,0 % και άργιλος 14,5%) τα εδάφη της περιοχής χαρακτηρίζονται ως αμμοπηλώδη, όξινα (pH 5,63) και σχετικά πλούσια σε οργανική ουσία (6,76%). Η παραγωγή βοσκήσιμης ύλης χαρακτηρίζεται ως μικρή και ανήλθε κατά μέσο όρο σε 138,4 χλγ/στρέμμα, ενώ στη σύνθεσή της επικρατούν τα αγρωστώδη (68,9%) και ακολουθούν τα πλατύφυλλα (22,6%) και τα ψυχανθή (8,5%). Δεδομένου ότι το λιβάδι της Κωστηλάτας απαντάται σε περιοχή με έντονο ανάγλυφο εδάφους απαιτείται η υιοθέτηση ορθολογικής βόσκησης προκειμένου να μην συνεχιστεί η υποβάθμιση του οικοσυστήματός του.
